Η ανεύρεση του τάφου του Αριστοτέλη

Δώρα Ι. Βολιώτη / Περίληψη: Η ανεύρεση του τάφου του Αριστοτέλη στα Στάγειρα της Χαλκιδικής, από τον αρχαιολόγο Κώστα Σισμανίδη, και η επίσημη ανακοίνωση του γεγονότος αποτέλεσαν το κορυφαίο γεγονός της περιόδου.Ένα ακόμη δείγμα του ότι τα σπλάχνα της ελληνικής γης
θα έχουν πάντοτε τον τελευταίο λόγο απέναντι στους αρνητές της Ιστορίας μας, τους εθνομηδενιστές και όλους εκείνους που δεκαετίες τώρα θέλουν να ξεπουλήσουν το όνομα της μίας και μόνης ελληνικής Μακεδονίας.

Το σπουδαιότερο εύρημα της εικοσαετούς ανασκαφικής έρευνας στα αρχαία Στάγειρα ανακοινώθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 29/5/2016, το μεσημέρι, σε εκατοντάδες κορυφαίους αριστοτελιστές της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας. Πρόκειται για τον τάφο του Αριστοτέλη, που διασώζεται εδώ και 2.400 χρόνια στη γενέτειρά του, καθώς και το ηρώο που είχε δημιουργηθεί προς τιμήν του από τους συμπολίτες του.

Πολυετείς έρευνες αφήνουν ελάχιστες αμφιβολίες για το εξαιρετικής σημασίας ταφικό μνημείο που ταυτίζεται πλέον με τον Σταγειρίτη φιλόσοφο.

Η επίσημη ανακοίνωση για το ταφικό μνημείο του Αριστοτέλη γίνεται από τον διδάκτορα κλασσικής αρχαιολογίας Κώστα Σισμανίδη, ο οποίος έχει κάνει τις ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο των Σταγείρων και ήταν επικεφαλής της ΙΣΤ΄ Εφορείας Προιστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Η ανακοίνωση εντάσσεται στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Συνεδρίου για τον Αριστοτέλη, το οποίο διεξάγεται αυτές τις ημέρες στην Θεσσαλονίκη με αφορμή τα 2.400 χρόνια από την γέννησή του. Το συνέδριο «Αριστοτέλης 2.400 χρόνια» τελεί υπό την αιγίδα της Unesco και σε αυτό μετέχουν εκατοντάδες επιστήμονες από 41 χώρες.

Tα ανασκαφικά δεδομένα και παλιές γραμματειακές πηγές συγκλίνουν στην άποψη ότι το αψιδωτό οικοδόμημα και ο βωμός σε μαρμαροθετημένο δάπεδο των ελληνιστικών χρόνων, που αποκάλυψαν οι ανασκαφές στην αρχαία πόλη το 1996, δεν μπορεί παρά να ήταν ο τάφος και το ηρώο του Αριστοτέλη. Ένα ταφικό ηρώο όπου οι Σταγειρίτες μετέφεραν και εναπόθεσαν την τέφρα του φιλοσόφου αμέσως μετά τον θάνατό του στη Χαλκίδα, τον τίμησαν ως ήρωα, σωτήρα, νομοθέτη και δεύτερο «οικιστή» της πόλης τους, εφόσον με δική του μεσολάβηση στον Φίλιππο επανιδρύθηκαν (340 π.Χ) τα Στάγειρα, που είχαν καταστραφεί από τον ίδιο Μακεδόνα βασιλιά το 349 π.Χ.

«Δεν έχουμε αποδείξεις αλλά ισχυρότατες ενδείξεις – φθάνουν σχεδόν στη βεβαιότητα.

·       Η θέση στην οποία κτίστηκε το πεταλωτό οικοδόμημα, μέσα στην πόλη και κοντά στην Αγορά (κατά παρέκκλιση των νενομισμένων), με πανοραμική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις.

·       Η εποχή της κατασκευής του στην αρχή – αρχή ακόμη της ελληνιστικής περιόδου.

·       Το ασύμβατο για άλλες χρήσεις σχήμα του.

·       Ο δημόσιος χαρακτήρας του και η μεγάλη βιασύνη που διακρίνεται στην κατασκευή του, με ποιοτικό, άλλα ετερόκλητο οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση.

·       Η ύπαρξη βωμού σε τετραγωνισμένο δάπεδο.

Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το σωζόμενο αψιδωτό κτίσμα ήταν ο τάφος – ηρώο του Αριστοτέλη», επισημαίνει ο ανασκαφέας, μελετητής των αρχαίων Σταγείρων, αρχαιολόγος Κώστας Σισμανίδης στην πρώτη επιστημονική ανακοίνωση που κάνει σήμερα για τον «τάφο του Αριστοτέλη» στο παγκόσμιο συνέδριο.

Το ταφικό οικοδόμημα εντοπίστηκε ανάμεσα στη στοά του 5ου αιώνα και στον αρχαϊκό ναό του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σώτειρας (6ος αιώνας π.Χ.), μεταξύ της αρχαϊκής και της κλασικής πόλης, στη χερσόνησο «Λιοτόπι». Η αψιδωτή του κάτοψη (10 περίπου μέτρα), το σχήμα του, η ύπαρξη ορθογώνιου μαρμαροθετημένου δαπέδου με κενή επιφάνεια-βωμό (1,30×1,70 μ.) είχαν προβληματίσει πολύ τον αρχαιολόγο ερευνητή, καθώς περιβάλλει επακριβώς έναν τετράγωνο βυζαντινό πύργο. Το οικοδόμημα έφερε στέγη με κεραμίδια από το βασιλικό κεραμοποιείο, επιβεβαιώνοντας τον δημόσιο χαρακτήρα του.

Κινητά ευρήματα, κεραμική, περισσότερα από πενήντα νομίσματα χρονολογούν τάφο και βωμό στους χρόνους περίπου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

(Σημείωση Ελλάς Διόραμα: σε αρμό των πλακών του μαρμαροθετημένου  δαπέδου του τάφου βρέθηκε νόμισμα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου.)

Ποιος όμως ήταν ο «ένοικός» του; Γραμματειακές πηγές δίνουν τη ζητούμενη απάντηση, με κυριότερες το χειρόγραφο αρ. 257 της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης και μία αραβική βιογραφία του Αριστοτέλη. Σύμφωνα με αυτές, μετά τον θάνατό του στη Χαλκίδα (322 π.Χ), οι Σταγειρίτες μετέφεραν την τέφρα του με χάλκινη υδρία, την έθαψαν σε μεγάλο υπέργειο τάφο μέσα στην πόλη τους, δίπλα στον οποίο έστησαν και βωμό, σε έναν τόπο που τον ονόμασαν «Αριστοτέλειον» και στον οποίο συνεδρίαζε στο εξής η Βουλή. Προς τιμήν του καθιέρωσαν μεγάλες ετήσιες γιορτές και αγώνες, τα «Αριστοτέλεια».